Zadania instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej
(tekst Wojciech Grzegorczyk)
W pomieszczeniach, aby zapewnić warunki dobrego samopoczucia człowieka lub wymaganą jakość wytwarzanych w nich produktów, należy stworzyć właściwy mikroklimat. Zmienność obciążeń cieplnych w pomieszczeniu, parametrów powietrza zewnętrznego i reakcji organizmu ludzkiego na wykonywany wysiłek powodują, że zmiany stanu i składu powietrza oraz jego parametrów mogą wpłynąć pozytywnie, bądź negatywnie na:
– samopoczucie człowieka,
– wydajność jego pracy,
– możliwości regeneracji organizmu.
Do głównych czynników wpływających na stan samopoczucia człowieka przebywającego w pomieszczeniu należą:
– temperatura powietrza,
– prędkość ruchu powietrza,
– wilgotność względna powietrza,
– temperatura powierzchni przegród,
– stężenie zanieczyszczeń.
Podstawowe procesy życiowe organizmu człowieka wymagają powietrza, a właściwie tlenu, który jest jednym z jego składników. Powietrze pozwala organizmowi utrzymać właściwą temperaturę ciała, wilgotność i ciśnienie. Zaburzenie parametrów powietrza, jego niedobór, nadmiar, zła jakość – mogą być przyczyną chorób, obniżenia sprawności funkcjonowania organizmu człowieka, a nawet śmierci. Skażenie atmosfery zanieczyszczeniami takimi, jak: pyły, dymy, wyziewy, gazy, jest przyczyną powodującą konieczność usuwania powietrza skażonego na zewnątrz, a do pomieszczenia wprowadzania powietrza o lepszych parametrach. Procesem, który w sposób zorganizowany powoduje wymianę powietrza w pomieszczeniu zamkniętym jest wentylacja. Najkorzystniej byłoby, aby powietrze wypełniające pomieszczenie charakteryzowało się:
– wilgotnością w granicach 30% – 70%,
– temperaturą dostosowaną do przeznaczenia pomieszczenia i przebywających w nim ludzi wykonujących określone działania,
– ciśnieniem zapewniającym nieprzedostawanie się zanieczyszczeń z zewnątrz, bądź szybkie usuwanie zużytego powietrza na zewnątrz.
Do zanieczyszczeń powietrza, które mogą występować w pomieszczeniu zaliczyć należy:
– pyły – cząstki ciał stałych o średnicy poniżej 100μm, powstające w procesach kruszenia, mielenia, szlifowania,
– dymy – produkty niecałkowitego spalania, którego szczególną odmianą jest dym tytoniowy,
– wyziewy – zapachy powstające w węzłach sanitarnych, kuchniach, zakładach produkcyjnych,
– zanieczyszczenia gazowe – o ich obecności świadczy obecność dwutlenku węgla, tlenku węgla, czasami związków siarki i azotu.
Równie niebezpieczny, jak wymienione wyżej zanieczyszczenia, jest różnego rodzaju kurz, szczególnie o rozmiarze 0,3 μm, ponieważ powoduje pylicę i inne schorzenia organizmu.
Podział instalacji wentylacyjnych
W zależności od sposobu wymiany powietrza rozróżnić można wentylację:
– naturalną, która może przybierać formy:
– infiltracji,
– wentylacji grawitacyjnej,
– aeracji;
– przewietrzania,
– sztuczną, czyli mechaniczną, niezależną od wpływów atmosferycznych, wśród której
rozróżnia się wentylację:
– ogólną;
– miejscową:
– odciągi miejscowe,
– nawiewy miejscowe,
– zasłony powietrzne,
– pożarową;
– hybrydową.
W zależności od kierunku przemieszczania się powietrza wyróżnia się wentylację:
– nawiewną,
– wywiewną,
– nawiewno – wywiewną.
Ze względu na wytwarzaną różnicę ciśnienia pomiędzy pomieszczeniem, a powietrzem
zewnętrznym, wyróżnić należy wentylację mechaniczną:
– nadciśnieniową,
– podciśnieniową.
Poprzez zastosowane rozwiązania technologiczne można zapewnić w pomieszczeniu wentylację:
– zwykłą, czyli utrzymującą wymaganą temperaturę w pomieszczeniach wentylowanych tylko zimą,
– z chłodzeniem, czyli utrzymaniem wymaganej temperatury niezależnie od temperatury zewnętrznej,
– z osuszaniem, która powoduje zmniejszenie wilgotności powietrza do zadanych wartości.
Dobór parametrów powietrza zależy od następujących czynników:
– charakteru pracy (ciężka, lekka),
– rodzaju i przebiegu procesów technologicznych,
– rodzaju i stanu konstrukcji budynku,
– warunków klimatycznych.
Podział wentylacji schematycznie przedstawia rysunek 1.
Podział klimatyzacji
Instalacje klimatyzacyjne możemy podzielić na:
– Klimatyzację komfortu – stosowaną dla pomieszczeń o stałym lub czasowym przebywaniu osób, której podstawowym zadaniem jest utrzymanie w pomieszczeniu warunków klimatycznych (temperatury, wilgotności, prędkości przepływu powietrza) najbardziej optymalnych dla człowieka
– klimatyzację przemysłową – której zadaniem jest zapewnienie warunków klimatycznych w pomieszczeniu wymaganych przez proces technologiczny (np. przechowalnia owoców i warzyw). Z uwagi na często wąski przedział wahań temperatury i wilgotności powietrza, a często także jego specyficzny skład, nazywana jest klimatyzacją precyzyjną
– klimatyzację pomieszczeń czystych – stosowaną w laboratoriach, salach operacyjnych, zakładach mechaniki precyzyjnej, itp., której podstawowym zadaniem jest zapewnienie czystości mechanicznej i mikrobiologicznej powietrza