Wykonywanie połączeń rur PP

Rury z polipropylenu można łączyć poprzez:
– połączzenia zgrzewane kielichowo
– połączenia zgrzewane na elektromufę
– połęczenia zgrzewane doczołowo
sporadycznie stosowane są tez inne rodzaje połaczeń jak wciskowe typu „push”. 

Połączenia zgrzewane kielichowo

Wykonywane są dla pełnego zakresu średnic rur, przy czym dla średnic od 20-63mm stosowane jest zwykle zgrzewanie za pomocą zgrzewarek przenośnych ręcznych. Dla średnic >63 mm używane są zgrzewarki stacjonarne. Technikę zgrzewania omówię na podstawie materiałów firmy AQUATHERM.

PRZYGOTOWANIE ZGRZEWARKI POLIFUZYJNEJ

1.Do zgrzewania  powinny być używane tylko oryginalne przyrządy i narzędzia

2.Nakładki grzewcze (tuleja grzewcza i trzpień grzewczy) muszą być silnie dokręcone przy pomocy dostarczanych kluczy i ściśle przylegać do płyty grzewczej zgrzewarki.

3. Nakładki grzewcze muszą być wolne od zanieczyszczeń i sprawdzone przed montażem pod względem czystości. W razie potrzeby, tuleja grzewcza i trzpień grzewczy powinny być oczyszczone przy pomocy szmatki z włókna naturalnego i ewentualnie spirytusu.

4. Nakładki grzewcze należy wykręcać ręcznie po ostygnięciu.

5. Nakładki grzewcze należy mocować w ten sposób, aby ich powierzchnia nie wystawała poza obrzeże płyty grzewczej zgrzewarki.

6. Nakładki grzewcze od Ø 40 należy mocować zawsze w tylnym otworze płyty grzewczej zgrzewarki.

7. Przed uruchomieniem zgrzewarki należy zapoznać się z instrukcją obsługi i zasadami BHP zawartymi w instrukcji.

8. Włączyć przyrząd do zgrzewania i sprawdzić, czy zaświeciła się lampka kontrolna.

9. Zależnie od temperatury zewnętrznej, nagrzewanie przyrządu trwa od 10 do 30 minut.

Zakończenie zgrzewania jest sygnalizowane zgaśnięciem (lub zapaleniem) lampki kontrolnej termostatu

– patrz instrukcja obsługi zgrzewarki.

PPkiel2.gif

10. Następnie należy starannie dokręcić nakładki przy pomocy dostarczonego klucza. Należy przy tym uważać, aby nakładki w pełni przylegały do płyty grzewczej. Nie można używać szczypiec lub innych nieodpowiednich narzędzi, aby nie uszkodzić teflonowej powłoki nakładek.

11. Wymagana temperatura zgrzewania do łączenia rur PP wynosi najczęściej 260°C.

Przed rozpoczęciem zgrzewania należy skontrolować temperaturę nakładek. Kontrolę wykonuje

się szybkowskazującym miernikiem temperatury powierzchni albo alternatywnie kredką termometryczną

UWAGA: Pierwszego zgrzewania można dokonać pięć minut po osiągnięciu temperatury

zgrzewania (tj. 260°C).

Fot. Kontrola temperatury przy pomocy miernika rezystancyjnego

Zgrzewanie

 1. Operację zgrzewania rur rozpoczynamy od ich dokładnego ucięcia. Rury należy przecinać prostopadle do osi używając odpowiednich narzędzi – nożyc do rur, obcinaka krążkowego lub (dla większych średnic) pił z brzeszczotem przystosowanym do przecinania polipropylenu. 

2. Zaznaczamy na końcu rury przy pomocy dostarczonego szablonu i ołówka głębokość zgrzewu.  Niewłaściwa

(za mała) głębokość zgrzewania może spowodować osłabienie połączeń lub, gdy rura będzie wsunięta za głęboko, jej zakryzowanie (przewężenie). Głębokość zgrzewu rur przedstawiono w tabeli.

   

Fot. Ucinanie rur nożycami i zaznaczanie głębokości zgrzewania za pomocą szablonu.

3. Oznaczyć na rurze lub kształtce wzajemne położenie elementów. Onakowanie na kształtce i linia przebiegająca

na rurze mogą służyć jako pomoc przy ich wzajemnym ustawianiu.

4. Przed zgrzaniem rury zespolonej Stabi należy na całej powierzchni zgrzewu usunąć warstwę zespoloną PP –

aluminium, każdorazowo sprawdzając, czy na powierzchni nie ma pozostałości aluminium i warstwy wiążącej.

  

Fot. Frezowanie końcówki rury Stabi i nagrzewanie rury i kształtki na zgrzewarce polifuzyjnej.

5. Należy stosować wyłącznie oryginalne, z prawidłowo ustawionymi nożykami, przyrządy (zdzieraki) do skrawania

 . Tępe nożyki muszą być wymienione na nożyki oryginalne, zapasowe. Po wymianie należy wykonać próbne skrawanie, aby sprawdzić prawidłowe ustawienie nowego nożyka. Przygotowany koniec rury zespolonej Stabi, bez nagrzania, nie powinien wchodzić do tulei grzewczej (dopuszcza się co najwyżej jego bardzo ciasne wchodzenie).

6. Koniec rury zespolonej stabi (PP–Stabi) wsunąć do otworu narzędzia do skrawania (zdzieraka), zeskrawać

warstwę zespoloną aluminium – PP aż do odczucia oporu sygnalizującego zakończenie obróbki. Głębokość skrawania określa głębokość zgrzewania. Należy więc pominąć znakowanie opisane w punkcie 2.

7. Głębokość zgrzewania, czasy nagrzewania, czasy łączenia oraz czasy chłodzenia określa powyższa tabela.

Dotyczy ona rur grubościennych PN20 (SDR 6) oraz rur zespolonych (SDR 7,4 i SDR 11). Czas nagrzewania przy temperaturach zewnętrznych poniżej + 5°C powinien być zwiększony o 50%.

8. Koniec rury wsunąć bez obracania do tulei grzewczej aż do zaznaczonej głębokości zgrzewania i równocześnie nasunąć kształtkę, bez obracania, aż do oporu na trzpień grzewczy. 

 
WSKAZÓWKA

9. Aby zmniejszyć wysiłek przy nagrzewaniu elementów o większych wymiarach, zaleca się wkładać powoli rurę i kształtkę na nakładki grzewcze kilkoma ruchami posuwistymi.

10. Rury i kształtki o średnicy 50 – 125 mm mogą być zasadniczo zgrzewane przy wykorzystaniu ręcznej zgrzewarki. W przypadku używania zgrzewarki stacjonarnej , należy przestrzegać oddzielnej instrukcji obsługi.
UWAGA: Czas nagrzewania rozpoczyna się dopiero wtedy, gdy rura i kształtka wejdą na pełną głębokość nakładek grzewczych (głębokość zgrzewania).

 

Zgrzewanie polifuzyjne rur 63-125mm na ścianie

 

Wykonanie połączenia polifuzyjnego na rurach zamocowanych na ścianie lub pod sufitem pomieszczenia jest trudne dla montera, a w przypadku większych średnic wręcz niemożliwe przy użyciu zgrzewarek ręcznych jw. Uzyskanie w tym wypadku osiowego zgrzewu wymaga zastosowania innej techniki zgrzewania i zgrzewarki z prowadnicą napędem elektrycznym.

  

 

Zgrzewarka zaproponowana przez firmę Aquatherm posiada napęd z klasycznej wiertarki sterujący położeniem szczęk mocujących rury. Po zaznaczeniu na rurze głębokości zgrzewania (rys.2), mocuje się na niej pierwszą szczękę silnie dociskając do bosego końca rury (rys.3). Następnie na kielich przyłączanej rury przykręca się druga szczękę i całość łączy z napędem (rys.4). Odległość między kielichem i bosym końcem powinna być taka, aby zmieściła się między nimi końcówka grzewcza. Pomiędzy tak przygotowane rury wkłada się element grzewczy i za pomocą napędu dociska oba końce tak, aby końcówka „męska” weszła w kielich a „żeńska” doszła do zaznaczonego na bosym końcu rury położenia.

  

 

Po zakończeniu nagrzewania (czas w tabeli powyżej), wycofuje się rurę, wyjmuje element grzewczy a następnie dociska oba nagrzane końce. Prowadnica i napęd zapewniają w tym momencie uzyskanie zarówno odpowiedniej siły docisku jak i osiowości całego połączenia. 

Połączenia zgrzewane na elektromufy

Mufy do zgrzewania elektrooporowego (elektrozłączek) znajdują zastosowanie tam, gdzie nie można użyć zwykłych zgrzewarek, np. w miejscach niedostępnych lub w przypadku konieczności naprawy uszkodzonego rurociągu. Są to specjalne tuleje z polipropylenu z wtopionym drutem elektrooporowym. Podłączając napięcie elektryczne do

spirali grzejnej mufy (za pośrednictwem specjalnego aparatu do zgrzewania) powodujemy nadtopienie ścianek rury i mufy i w końcowym efekcie, dzięki polifuzji termicznej, ich połączenie. Konstrukcja elektrozłączki umożliwia wsunięcie w nią rury bez wcześniejszego nagrzewania łączonych elementów.

Połączenia na elektromufę można wykonywać na rurach o średnicy od 20-250mm.

Przebieg zgrzewania

Urządzenie do zgrzewania elektrozłączek musi być podłączone do gniazda posiadającego uziemienie. Należy przestrzegać wartości napięcia sieciowego 230 V: przed podłączeniem urządzenia należy sprawdzić, czy podana na tabliczce wartość znamionowa napięcia odpowiada napięciu sieciowemu. Końcówki rur, które będą łączone, należy przyciąć prostopadle do osi rury. W przypadku rur  Stabi należy przed połączeniem zedrzeć powłokę aluminiową.

Tak przygotowaną końcówkę rury przemyć spirytusem celem odtłuszczenia. Obrobionych końcówek rur nie należy dotykać, aby ich ponownie nie zanieczyścić. Można osłonić końcówki plastikowymi torebkami. Dokładne wygładzenie powierzchni rury gwarantuje wykonanie jednolitego i mocnego zgrzewu. Uszkodzenia na powierzchni rury, jak

np. podłużne rowki lub zadrapania w strefie zgrzewania są niedopuszczalne! Zgrzewanie należy rozpocząć w ciągu 30 minut od frezowania.

Elektrozłączka   powinna być wyjęta z opakowania ochronnego tuż przed procesem łączenia. Czystość – obok właściwej obsługi – należy do najważniejszych warunków prawidłowego zgrzewania. Aby utrzymać złączki w należytej czystości, do chwili zgrzewania należy przechowywać je w oryginalnych opakowaniach. W przypadku, gdy elektromufa zabrudziła się, należy oczyścić jej wewnętrzną ściankę spirytusem. Do tego należy użyć nie zabrudzonych chusteczek z włókien naturalnych (z włókien sztucznych się nie nadają). Po oczyszczeniu, powierzchnie zgrzewane rury i złączki nie mogą być dotykane.

Następnie końcówki rur wsuwamy w elektrozłączkę (do oporu). Niedopuszczalne jest wsunięcie rur w elektrozłączkę na głębokość mniejszą niż minimalna. Złączka po zamontowaniu na końcówkach rur jest jeszcze ruchoma – należy ułożyć ją w taki sposób, aby szczelina między rurą a elektromufą była jednakowa na całym obwodzie. Niewłaściwe umieszczenie rury w otworze złączki może prowadzić do nierównomiernego roztopienia elementów łączonych, co grozi wykonaniem wadliwego zgrzewu. Podczas montażu końcówki rur i złączki muszą być suche, nieruchome i nie mogą podlegać jakimkolwiek naprężeniom.

Urządzenie do zgrzewania elektrozłączek musi być podłączone do gniazda posiadającego uziemienie. Należy przestrzegać wartości napięcia sieciowego 230 V: przed podłączeniem urządzenia należy sprawdzić, czy

podana na tabliczce wartość znamionowa napięcia odpowiada napięciu sieciowemu.

Podłączyć zgrzewarkę do gniazda zasilającego oraz podłączyć elektrody do gniazd elektromufy. Dostosować aparat zgrzewający do średnicy złączki posługując się przyciskami < > . Wskazanie średnicy na ekranie zgrzewarki musi odpowiadać zgrzewanej elektrozłączce.

Połączenia zgrzewane doczołowo

Zgrzewanie doczołowe rur PP stosowane jest dla dużych średnic rur od 160mm wzwyż i prowadzone jest na zgrzewarkach stacjonarnych lub przenośnych. Parametry zgrzewania:

– temperatura patelni grzewczej powinna wynosić 210-220  C

– maksymalna szczelina  pomiędzy łączonymi końcami rur lub rura i łącznikiem nie może być większa niż 0,5mm

– osiowe przesunięcie łączonych rur nie może przekraczać 10% grubości ścianki rury.

Fot. Zgrzewarka do rur PP, po prawej mocowanie rury w szczękach.

 

Zgrzewane rury mocowane sa w podwójnych uchwytach mocujących z lewej jak i prawej strony zgrzewarki. Przy zgrzewaniu dłuższych odcinków konieczne jest dodatkowe podparcie rury na podporach kierunkowych. Dla zamocowanego odcinka rury określamy tzw. ciśnienie transportowe (naprężenie wstępne). Odczytu dokonujemy na manometrze w trakcie zbliżania końcówek łączonych elementów (przy powolnym przesuwie bez „klaśnięcia”). To ciśnienie kinetyczne jest minimalnym ciśnieniem, jakie jest konieczne do osiowego przesunięcia obrabianego

przedmiotu i zależy od jego długości i wagi. Wartość ta powinna być ustalona bardzo dokładnie, przy czym wskazane jest ustawienie zaworu redukcyjnego, dopóki urządzenie nie zacznie się zatrzymywać. Wskazaną wówczas wartość ciśnienia kinetycznego należy doliczyć do ciśnienia przyrównującego 19 bar – dla rur SDR11. (27 bar dla SDR 7,4), uzyskana wartość to jest ciśnienie łączne zgrzewania  do uzyskania wymaganej wielkości wypływki – 1 mm dla SDR 11, 1,5mm dla SDR 7,4. Zobacz tez poniższą tabelę.

PO zamierzeniu ciśnienia naciągu wstępnego frezujemy obie zgrzewane płaszczyzny przy użyciu frezarki elektrycznej – pożądany jest ciągły wiór (tasiemka o grubości nie większej niż 0,2 mm) i uzyskanie szczeliny między elementami

nie większej niż 0,5 mm. Osiowe wzajemne przesunięcie końców obrabianych przedmiotów nie może być większe niż 10% grubości ścianki. Frezowanych powierzchni przygotowanych do zgrzewania nie należy dotykać rękami i winny być one wolne od jakichkolwiek zanieczyszczeń.

Fot. Nagrzewanie wyrównanych powierzchni rur patelnią grzewczą, po prawej nagrzane rury po wyjęciu patelni, widać wyraźnie tworzące sie na końcach wypływki.

 

Docisk frezarki regulujemy przesuwem zgrzewarki. Przed każdym procesem zgrzewania należy sprawdzić czystość płyty grzewczej. Gotową do pracy zgrzewarkę wkładamy między elementy zgrzewane. Dosuwamy powierzchnie zgrzewane do siebie i pod ciśnieniem łącznym wygrzewamy do uzyskania wybrzuszenia ok. 1 mm.

Po uzyskaniu zgodnego z tabelą wybrzuszenia, ciśnienie jest redukowane do 10% wartości ciśnienia łącznego. Tym zredukowanym ciśnieniem wygrzewamy końcówki łączonych elementów przez 139 sekund (180 sek.)  Następnie rozsuwamy sanie celem wyjęcia zgrzewarki. Czynność ta powinna zakończyć się w czasie max 8 sekund. ( 10 sek ) Zbliżamy ponownie nagrzane końcówki rur ( bez „klaśnięcia”) i zwiększamy ciśnienie do ciśnienia łącznego w czasie do 13 sekund (19 sek). Pozostawiamy pod tym ciśnieniem elementy zgrzewane w uchwytach przez 24 minuty. (34 min) Po tym czasie można obniżyć ciśnienie do zera, poluźnić uchwyty i wyjąć zgrzane elementy.

Fot. Zgrzewanie rur i gotowy zgrzew po usunięciu uchwytów.

 

Do zgrzewania rur PP firmy Aquatherm preferowane sa trzy typy zgrzewarek:

– Delta dragon 250 firmy Ritmo

– Roweld 250 firmy Rothenberger

– WIDOS 4001/4002

Fot. Delta dragon

Fot. Zgrzewarki ROWELD 250 i widos 4001