Przepisy prawne dotyczące pomp ciepła

Wstęp

Projektowanie instalacji z pompą ciepła wymaga znajomości szeregu przepisów znacznie wykraczających poza ogólnie stosowane normy sanitarne. Dolne źródła ciepła, w tym sondy gruntowe, z uwagi na duże głębokości położenia i związane z tym prace wiertnicze ocierają się o prawo geologiczne i górnicze. Zanim więc zdecydujemy się na konkretne rozwiązanie dolnego źródła zapoznajmy się z poniższymi przepisami. Być może pozwoli to uniknąć dużych i kosztownych błędów.

12.2 Normy i rozporządzenia

Poniżej przedstawiam najważniejsze przepisy dotyczące instalacji z pompami ciepła. Aktualne wykazy norm znajdują się w dziale Ustawy i Rozporządzenia.

Przepisy polskie

Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne. Dz.U. 1997 nr 54 poz. 348

 – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981 z pó niejszymi zmianami)

– Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych (Dz. U. nr 153, poz. 1777)

– Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz. U. nr 282, poz. 1656)

– Prawo wodne (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 145 z późniejszymi zmianami)

– Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2008 nr 25 poz. 150 z późniejszymi zmianami)

– Prawo budowlane (Dz. U. 2010 nr 243 poz. 1623 z późniejszymi zmianami)

– Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 647 z późniejszymi zmianami)

– Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. 2012 nr 0 poz. 647 z późniejszymi zmianami)

Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii Dz.U. 2015 poz. 478


– Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych Dz.U. 2015 poz. 881

Przepisy Unijne

– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE

– Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków

– Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 9 listopada 2007 r. określająca kryteria ekologiczne dotyczące przyznawania wspólnotowego oznakowania ekologicznego pompom ciepła zasilanym elektrycznie, gazowo lub absorpcyjnym pompom ciepła

– Decyzja Komisji Europejskiej z dnia 1 marca 2013 r. ustanawiająca wytyczne dla państw członkowskich dotyczące obliczania energii odnawialnej z pomp ciepła w odniesieniu do różnych


technologii pomp ciepła na podstawie art. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE

Normy

PN-EN 378-1+A2:2012 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła — Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska — Część 1: Wymagania podstawowe, definicje, klasyfikacja i kryteria wyboru; (oryg.); (gr. cen. V)

PN-EN 378-2+A2:2012 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła — Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska — Część 2: Projektowanie, wykonywanie, sprawdzanie, znakowanie i dokumentowanie; (oryg.); (gr. cen. V)

PN-EN 378-3+A1:2012 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła — Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska — Część 3: Usytuowanie instalacji i ochrona osobista; (oryg.); (gr. cen. K)

PN-EN 378-4+A1:2012 Instalacje ziębnicze i pompy ciepła — Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska — Część 4: Obsługa, konserwacja, naprawa i odzysk; (oryg.); (gr. cen. M)

PN-EN 12102:2014-01 Wersja angielska Klimatyzatory, ziębiarki cieczy, pompy ciepła i odwilżacze ze sprężarkami o napędzie elektrycznym, wykorzystywane do ogrzewania i oziębiania — Pomiary hałasu — Wyznaczanie poziomu mocy akustycznej

PN-EN 12309-1:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o

obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 1: Terminy i definicje

PN-EN 12309-7:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o


obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 7: Szczegółowe przepisy dla urządzeń hybrydowych

PN-EN 12309-3:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o


obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 3: Warunki badania

PN-EN 12309-4:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o


obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 4: Metody badania

PN-EN 12309-5:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o


obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 5: Wymagania

PN-EN 12309-6:2015-04 Wersja angielska Urządzenia sorpcyjne do grzania i/lub chłodzenia opalane gazem o


obciążeniu cieplnym nieprzekraczającym 70 kW — Część 6: Obliczanie sprawności sezonowej

PN-EN 13136:2014-03 Wersja angielska Instalacje ziębnicze i pompy ciepła — Ciśnieniowe przyrządy


bezpieczeństwa i przewody przyłączeniowe — Metody obliczeń

PN-EN 14511-3:2013-12 Wersja angielska Klimatyzatory, ziębiarki cieczy i pompy ciepła ze sprężarkami o


napędzie elektrycznym, do grzania i ziębienia — Część 3: Metody badań

PN-EN 60335-2-40:2004/AC:2014-03 Wersja angielska Elektryczny sprzęt do użytku domowego i podobnego — Bezpieczeństwo użytkowania — Cześć 2-40: Wymagania szczegółowe dotyczące elektrycznych pomp ciepła, klimatyzatorów i osuszaczy

12.3 Podstawy prawne – wypisy

Prawo geologiczne i górnicze
(PGG) (Dz. U. 2011 nr 163 poz. 981 z późniejszymi zmianami)


Najważniejszym aktem prawnym regulującym proces planowania, wykonania i dokumentowania wykopów i otworów wiertniczych w celu wykorzystania ciepła Ziemi jest ustawa PGG. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz. U. nr 282, poz. 1656) zawiera dokładny spis treści dokumentacji geologicznej w celu wykorzystania ciepła Ziemi (Zał. 4). Według aktualnie obowiązujących przepisów (2014 r.) na wszystkich terenach nie stanowiących obszarów górniczych planowanie i wykonanie gruntowej pompy ciepła o głębokości otworu wiertniczego (i sondy) nie głębszej niż 30 m nie podlega przepisom PGG. Dla pomp ciepła od 30 do 100 m głębokości istnieje obowiązek wykonania projektu robót geologicznych zgodnie z ustawą PGG i przedłożenia go do urzędu właściwego starostwa powiatowego. Dla odwiertów głębszych niż 100 m, ustawa PGG nakłada dodatkowo obowiązek wykonania i zatwierdzenia we właściwym Okręgowym Urzędzie Górniczym planu ruchu zakładu górniczego.

Prawo wodne

(PW) (Dz. U. 2012 poz. 145 z późniejszymi zmianami)

Wykonanie otworu wiertniczego i budowa zamkniętych, pionowych sond ciepła o małej mocy, bez względu na głębokość, zasadniczo nie podlega zapisom ustawy PW. Wyjątkowo przepisy te mogą mieć zastosowanie w przypadku zaplanowania gruntowej sondy ciepła w strefie ochrony pośredniej ujęcia wód i otworu studziennego mogłoby być uznane za czynność powodującą zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia. Tylko w przypadku projektowania pompy ciepła wykorzystującej


otwory studzienne o poborze powyżej 5 m3 na dobę lub o głębokości powyżej 30 m  inwestora obowiązują dodatkowo przepisy ustawy PW mówiące o konieczności uzyskania pozwolenia wodnoprawnego.

Prawo ochrony środowiska

(POS ´) (Dz. U. 2008 nr 25 poz. 150 z późniejszymi zmianami)

W POS ´ nie zawarto bezpośrednich wymogów formalnych dotyczących gruntowych pomp ciepła. Przepisy tej ustawy mogą natomiast mieć odniesienie do ogólnej odpowiedzialności osoby

(firmy) wykonującej instalację pompy ciepła za ewentualne zanieczyszczenie gruntów (podłoża skalnego) lub wód podziemnych w czasie prowadzonych prac i robót wiertniczych. Aktualny właściciel pompy ciepła ponosi odpowiedzialność za jej sprawne działanie w okresie użytkowania, np. za stwierdzone wycieki z gruntowej sondy (wymiennika) ciepła niebezpiecznych dla środowiska płynów niskokrzepliwych. Zgodnie z art. 7. 1 tej ustawy, ten, kto powoduje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia skutków tego zanieczyszczenia.

Prawo budowlane

(PB) (Dz. U. 2010 nr 243 poz. 1623 z późniejszymi zmianami)

Zapisy zawarte w art. 3 pkt. 1 ustawy PB definiują obiekt budowlany jako budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi. W związku z tym zaleca się uwzględnienie instalacji pompy ciepła od razu w projekcie budynku – otrzyma się wówczas pozwolenie na budowę obiektu z uwzględnieniem instalacji, łącznie z gruntowym wymiennikiem ciepła, właściwą pompą i układem grzewczym wewnątrz budynku.

Dla budynków już istniejących, art. 29. 2, pkt. 16 ustawy PB, nie przewiduje się konieczności uzyskania osobnego pozwolenia na budowę wyłącznie w celu montażu samej pompy ciepła. W świetle przepisów PB może być wymagane formalne zgłoszenie (art. 30 PB) robót budowlanych polegających na instalowaniu urządzeń o wysokości powyżej 3 m na obiektach budowlanych (np. naziemnej obudowy odwiertów).

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

(PZP) (Dz. U. 2012 poz. 647 z późniejszymi zmianami)

Według ustawy PZP w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego w odniesieniu do niektórych, szczególnych obszarów, np. obszarów ochrony przyrody, może być ustanowiony zapis przewidujący zakaz prowadzenia jakichkolwiek robót ziemnych. Zapis ten może dotyczyć również wykonywania prac geologicznych, w tym robót wiertniczych, służących do montażu pomp ciepła.

Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne

(PGK) (Dz. U. 2012 poz. 647 z późniejszymi zmianami)

W rozumieniu Prawa Geodezyjnego i Kartograficznego zainstalowana w otworze pionowa sonda (wymiennik) pompy ciepła może być rozumiana jako instalacja podziemna stanowiąca sieć uzbrojenia terenu i jako taka powinna być formalnie zinwentaryzowana pod względem geodezyjnym. Należy zatem dokonać odpowiednich uzgodnień z właściwym urzędem starostwa powiatowego.

12.4 Procedury prawne (na podstawie „Broszura informacyjna na temat stosowania płytkiej geotermii”

Zgodnie z ustawą Prawo Geologiczne i Górnicze (PGG) wg stanu na rok 2013, zamiar wykorzystania ciepła Ziemi (płytkiej geotermii) za pomocą pionowej sondy ciepła, dla której planujemy wykonanie otworu wiertniczego o głębokości mniejszej niż 30 m nie podlega zapisom tej ustawy i nie wymaga zgłoszenia. Pomimo formalnego braku takiego wymogu zaleca się wykonawcom gruntowych pomp ciepła nie głębszych niż 30 m sporządzenie – w trybie nieobowiązkowym – »Zgłoszenia prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi i montażu instalacji gruntowej pompy ciepła o głębokości mniejszej niż 30 m«. Wzór formularza został opracowany na podstawie obowiązującego w Saksonii dokumentu, którego wypełnienie i przesłanie do »Niższego Urzędu Wodnego« ma charakter obligatoryjny niezależnie od długości sondy geotermalnej. Zaleca się dobrowolne wypełnienie i przesłanie formularza do regionalnego oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego. Informacje zawarte w karcie zawierają ważne dane geologiczne i hydrogeologiczne, które posłużą celom naukowym w zakresie badania warunków geologicznych, hydrogeologicznych i geotermalnych podłoża skalnego oraz prowadzeniu ciągłego monitoringu stanu wód podziemnych. W przypadku otworu wiertniczego od 30 do 100 m, art. 6 ust. 2 ustawy PGG głosi, że projektowanie i wykonywanie badań w celu wykorzystania ciepła Ziemi jest pracą geologiczną i zamiar jego wykonania należy zgłosić – w formie »projektu robót geologicznych« – właściwemu organowi administracji geologicznej, którym jest starostwo powiatowe (ew. wydział ochrony środowiska


urzędu miejskiego).

Jeśli planowany otwór wiertniczy będzie mieścił się w zakresie od 30 do 100 m i będzie przy tym zlokalizowany na obszarze górniczym dodatkowo należy opracować »plan ruchu zakładu górniczego«. Dla otworów wiertniczych powyżej 100 m, niezależnie od lokalizacji, należy sporządzić zarówno »projekt robót geologicznych« jak i »plan ruchu zakładu górniczego« podlegający zatwierdzeniu w Okręgowym Urzędzie Górniczym. Wzór projektu prac geologicznych wg PGG 

 . Wykonanie projektu robót geologicznych oraz planu ruchu najlepiej powierzyć specjalistycznej firmie zatrudniającej uprawnionych geologów. Jeśli w terminie 30 dni od złożenia projektu robót geologicznych

w celu wykorzystania ciepła Ziemi starosta w drodze decyzji nie zgłosi sprzeciwu (formalne, pisemne zatwierdzenie nie jest konieczne) można rozpocząć prace. Starosta może zgłosić sprzeciw, jeśli sposób wykonania robót zagraża środowisku oraz jeśli projekt robót geologicznych nie odpowiada wymaganiom PGG.

W szczególności sprzeciw może wyniknąć w przypadku gdy prace geologiczne zostały zaprojektowane:

a) w obrębie obszaru zasobowego ujęcia wód podziemnych i występuje zagrożenie, że wpłynie to negatywnie na jakość ujmowanych wód,

b) w obrębie obszarów górniczych wyznaczonych w koncesjach na wydobywanie wód leczniczych, występujących wspólnie z wodami podziemnymi, oraz

c) w obszarze koncesji na wydobywanie torfów leczniczych.

Jeżeli w ciągu 30 dni od dnia przedłożenia projektu właściwy organ administracji nie wyda decyzji o sprzeciwie w stosunku do wykonania tych prac, to jest to jednoznaczne z przyjęciem projektu.

Przy odwiertach przekraczających 100 m głębokości należy dodatkowo sporządzić plan ruchu zakładu górniczego zatwierdzony we właściwym Okręgowym Urzędzie Górniczym. Plan ruchu sporządza się z uwzględnieniem warunków określonych w projekcie robót geologicznych. Projekt prac geologicznych powinien określać jednoznacznie cel zamierzonych prac oraz sposób ich osiągnięcia, harmonogram

prac, przestrzeń, w obrębie której mają być wykonywane roboty geologiczne, a także przedsięwzięcia konieczne ze względu na ochronę środowiska, w tym zwłaszcza wód podziemnych.

Zamiar rozpoczęcia prac wiertniczych powinien zostać zgłoszony właściwemu organowi administracji geologicznej, organowi nadzoru górniczego, wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi właściwemu ze względu na miejsce prowadzenia prac najpóźniej na 2 tygodnie przed planowanym terminem rozpoczęcia wierceń. Prace mogą być prowadzone jedynie przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i potwierdzone uprawnienia. Po wykonaniu prac wiertniczych i badań w otworze wykonuje się dokumentację geologiczną tzw. inną (PGG: art. 88, pkt. 2. 4, art. 92, pkt. 3. Wzór dokumentacji stanowi Zał. 3.

Powykonawcza dokumentacja geologiczna opisująca prace geologiczne wykonane na potrzeby instalacji gruntowej pompy ciepła nie wymaga uzyskania zatwierdzenia w drodze decyzji.

Sporządza się ją w 3 egzemplarzach pisemnych oraz w formie elektronicznej i w terminie do 6 miesięcy od dnia zakończenia prac przekazuje odpowiedniemu organowi administracji geologicznej, któremu zgłoszono projekt robót geologicznych lub który zatwierdził projekt robót geologicznych (PGG: Art. 93, pkt 7 i 8). Dokumentacja ta stanowi jedynie zgłoszenie wykonanych prac do celów ewidencyjnych i nie podlega zatwierdzeniu. Kompletna dokumentacja sporządzona w przypadku wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz. U. nr 282, poz 1656) powinna składać się z części tekstowej i części graficznej i zawierać istotne informacje dotyczące przewierconych utworów skalnych i napotkanych poziomów wodonośnych oraz dodatkowe informacje zaświadczające m. in. o prawidłowości wyników prób ciśnieniowych, przeprowadzonych po zainstalowaniu sondy i wypełnieniu przestrzeni pierścieniowej otworu wiertniczego oraz po uruchomieniu kompletnej instalacji pompy ciepła. Dokładny spis treści

dokumentacji geologicznej pokazuje Zał. 3.

Załącznikiem do dokumentacji prac geologicznych jest operat geodezyjny, który obejmuje inwentaryzację wykonanych otworów na planie zagospodarowania przestrzennego terenu, w tym

lokalizację archiwalnych i istniejących otworów wraz z ich współrzędnymi i rzędną terenu. Operat oraz mapa muszą być podpisane i opieczętowane przez uprawnionego geodetę.
 Warunki hydrogeologiczne

Najlepsze dla budowy instalacji gruntowych sond ciepła są obszary o korzystnej budowie geologicznej i opisanych poniżej warunkach hydrogeologicznych.

– Utwory skalne występujące w podłożu można zaliczyć do przedziału klas wodoprzepuszczalności od średniej do nieprzepuszczalnej (wartości współczynnika filtracji k wahają się od 10 -4 do 10 -8 m/s),

-Obserwowany w podłożu skalnym podział na piętra wodonośne (serie występujących naprzemianlegle

zawodnionych warstw przepuszczalnych, rozdzielonych utworami słaboprzepuszczalnymi i nieprzepuszczalnymi) ma charakter nieistotny w porównaniu z rozprzestrzenieniem tych utworów,

– Ograniczenia użytkowania płytkich poziomów wodonośnych o zwierciadle swobodnym, w przypadku kiedy powyższe kryteria są spełnione, nie mają istotnego wpływu na warunki geotermalne.

Powyższe kryteria są spełnione dla tych obszarów Dolnego Śląska, gdzie blisko powierzchni występują słabo zdeformowane, zwięzłe skały magmowe i metamorficzne, czyli głównie w górskich obszarach Sudetów. Niemniej także i na tych obszarach, szczególnie w partiach dolinnych, wypełnionych przez młodsze skały osadowe, mogą wystąpić lokalnie niekorzystne warunki hydrogeologiczne (patrz poniżej). Należy się tam spodziewać trudności i ograniczeń w stosowaniu instalacji geotermalnych.

Miejsca o niekorzystnych warunkach hydrogeologicznych to np. takie, w których ochronne działanie utworów słaboprzepuszczalnych chroniących i izolujących znajdujące się poniżej poziomy wodonośne zostało w pewien sposób zredukowane. Sytuacja taka ma miejsce np. w rejonach wokół działających

i byłych kopalni węgla brunatnego, gdzie wykonano liczne otwory wiertnicze. Redukcja właściwości ochronnych może być wynikiem ich uszkodzenia spowodowanego przewierceniem warstw oddzielających różne poziomy lub piętra wodonośne, bądź nawiercenia poziomu wodonośnego o naporowym reżimie ciśnieniowym. W tym ostatnim przypadku ciśnienie panujące wewnątrz naporowego poziomu wodonośnego powoduje podniesienie się tzw. napiętego zwierciadła wód podziemnych

w odwiercie powyżej stropu utworów wodonośnych. W skrajnym przypadku, w tzw. warunkach artezyjskich, dochodzi do samoistnego wypływu wód podziemnych na powierzchnię terenu.

Przy niewłaściwej budowie lub nieodpowiednim zabezpieczeniu odwiertów należy spodziewać się negatywnego wpływu, wywołanego przebiciami hydraulicznymi, na jakość wód podziemnych

nawierconych utworów wodonośnych oraz zakłócenia naturalnego reżimu hydrodynamicznego. Z tego względu w trakcie robót wiertniczych w obrębie poziomów wodonośnych naporowych, a szczególnie artezyjskich, należy zachować szczególną ostrożność i ściśle stosować się do projektu robót wykonanego przez uprawnionego hydrogeologa.

W szczelinowych i krasowych zbiornikach wodonośnych z hydrogeologicznego punktu widzenia panują zazwyczaj niekorzystne warunki do lokalizacji gruntowych sond ciepła. Podobna sytuacja dotyczy również porowych poziomów wodonośnych, w przypadku gdy instalacja gruntowych sond geotermalnych

może spowodować redukcję lub zanik wodoprzepuszczalności i doprowadzić przez to do miejscowych zmian warunków przepływu wód podziemnych. Do miejsc o skomplikowanych warunkach  hydrogeologicznych należą obszary, dla których obowiązuje przynajmniej jedno z poniższych kryteriów:

– Przewiercenie utworów słaboprzepuszczalnych, które chronią niżejległe warstwy, poziomy i/lub piętra wodonośne o znaczących ekonomicznie zasobach,

– Występowanie poziomów wodonośnych o warunkach naporowych, a w szczególności o warunkach artezyjskich,

-Występowanie wód podziemnych głębokiego krążenia,

– Występowanie pięter wodonośnych (struktur składających się z kilku poziomów lub warstw wodonośnych) o skomplikowanej budowie, w przypadku gdy pierwszy poziom wodonośny zostanie przewiercony,

– Występowanie bardzo zmiennych pod względem geologicznym warunków podłoża, np. obszar spiętrzonej moreny czołowej, granica plejstocenu i neogenu, n Występowanie trudności technicznych w realizacji wiercenia, np. w obrębie skał skrasowiałych, na terenach pogórniczych z istniejącymi i domniemanymi pustkami skalnymi, w hydraulicznie aktywnych uskokach i strefach spękań,

– Występowanie stref ochrony wód pitnych.

W skomplikowanych przypadkach konsultacje budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w aspekcie montażu instalacji gruntowych sond ciepła można przeprowadzić ze specjalistami z państwowej służby geologicznej i hydrogeologicznej (PIG-PIB).

 Kryteria oceny warunków hydrogeologicznych

W ramach oceny projektu prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi przez starostwo powiatowe, jako organ administracji geologicznej, zostanie przeprowadzona kontrola warunków hydrogeologicznych, która pozwoli stwierdzić, czy budowa gruntowej sondy ciepła dozwolona jest z/lub bez dodatkowych wymagań. Decydującą rolę odgrywają przy tym wymienione poniżej kryteria:

a) Położenie na tle ustalonych, ochronnych obszarów zasobowych wód podziemnych: budowa i eksploatacja instalacji systemów geotermalnych wymaga szczególnej, fachowe

kontroli. Przy konkretnych dla danej strefy ochronnej ograniczeniach i zakazach należy przestrzegać odpowiedniego rozporządzenia dotyczącego stref ochronnych,

b) Położenie w obszarach ze stwierdzonymi zanieczyszczeniami gleby i wód podziemnych – na terenie trwałych skażeń gruntu lub szkodliwych zanieczyszczeń gleby i wód podziemnych, dopuszczenie do budowy sond ciepła zależy od warunków konkretnej lokalizacji. Jest to związane z tym, że w niektórych

przypadkach istnieje ryzyko przedostania się zanieczyszczeń do głębszych partii podłoża oraz wód podziemnych,

c) Miejsca aktywnej działalności górniczej lub tereny pogórnicze ze względu na możliwość wystąpienia problemów technicznych w trakcie wiercenia,

d) Miejsca w obrębie stref brzegowych struktur wodonośnych,

e) Położenie w obszarach zalewowych,


f) Miejsca o skumulowanym i natężonym korzystaniu z wód podziemnych, np. obszary koncesji na eksploatację wód leczniczych. Dopuszczenie do budowy instalacji pompy ciepła zostanie rozstrzygnięte w ściśle zdefiniowanych, zindywidualizowanych przypadkach.


Załączniki

Załącznik 1 Wzór zalecanego formularza zgłoszenia prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi i montażu instalacji gruntowej pompy ciepła o głębokości mniejszej niż 30 m.

Zgłoszenie prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi i montażu instalacji


gruntowej pompy ciepła o głębokości mniejszej niż 30 m

Informacje ogólne

2. Dane dotyczące obliczania sond gruntowych

3. Dane dotyczące wykonania otworów wiertniczych

4. Dane techniczne sond geotermalnych

5. Dane techniczne instalacji pomp ciepła

6. Dołączone dokumenty (zalecane)

– Wyciąg z katastru lub z mapy nieruchomości z numerem działki, jednostką ewidencyjną, położeniem otworów wiertniczych, przebiegiem rurociągów, lokalizacją pompy ciepła, granicami działki i przyległych budynków,

– Mapa przeglądowa, jeśli to możliwe to oparta na oficjalnych mapach topograficznych (skala: 1:10 000,1:25 000, lub 1:50 000),

– Certyfikat producenta sondy geotermalnej,

– Karta charakterystyki nośnika ciepła w obiegu zewnętrznym,

– Przy spoinowaniu sond z wykorzystaniem gotowej mieszanki: wyjaśnienie bezpieczeństwa produktu,

– Jeśli wiadomo, informacje na temat warunków hydrogeologicznych m.in. które piętro/-a wodonośne zostaną naruszone działaniami, szacowany profil wiercenia (podanie źródła informacji; oceny map geologicznych, archiwa wiertnicze itp.),

– Zaświadczenie firmy wiertniczej o zatrudnieniu osób posiadających odpowiednie uprawnienia do wykonywania i dokumentowania robót geologicznych

– Dokumenty dotyczące obliczeń instalacji, np. obliczenia głębokości sond gruntowych i ich liczby.

7. Potwierdzenie i podpis

Wnioskodawca:


Załącznik 2 Spis treści projektu prac geologicznych (wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektów prac geologicznych Dz. U. nr 153, poz. 1777)

1. Projekt prac geologicznych, zwany dalej „projektem”, składa się z części tekstowej


i graficznej.

2. Część tekstową projektu stanowi opis zamierzonych prac geologicznych i związanych z nimi robót geologicznych zawierający, w zależności od celu tych prac:

1) Informacje dotyczące lokalizacji projektowanych prac, w tym położenia administracyjnego,

2) Omówienie wyników przeprowadzonych wcześniej prac geologicznych i badań geofizycznych oraz wykaz wykorzystanych materiałów archiwalnych wraz z ich interpretacją oraz przedstawieniem na mapie geologicznej, w odpowiedniej skali, miejsc wykonania tych prac i badań,

3) Opis budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych w rejonie zamierzonych prac geologicznych wraz z przypuszczalnymi profilami geologicznymi projektowanych wyrobisk,

4) Przedstawienie możliwości osiągnięcia celu prac geologicznych zawierające:

a) opis i uzasadnienie liczby, lokalizacji i rodzaju projektowanych wyrobisk,

b) schematyczną konstrukcję otworów wiertniczych lub innych wyrobisk,

c) wskazówki dotyczące zamykania horyzontów wodonośnych,

d) sposób i termin likwidacji wyrobisk,

e) charakterystykę i uzasadnienie zakresu oraz metod projektowanych badań

geofizycznych i geochemicznych oraz ich lokalizacji,

f) określenie kolejności wykonywanych robót geologicznych,

g) opis opróbowania wyrobisk,

h) zakres obserwacji i badań terenowych, a w szczególności:

– obserwacji poziomów i pomiarów przepływów wód,

– próbnych pompowań,

– pomiarów temperatury i ciśnienia w razie występowania gazu ziemnego, ropy naftowej lub wód,

– badań i pomiarów specjalnych, i) wyszczególnienie niezbędnych prac geodezyjnych,

j) zakres badań laboratoryjnych,

k) wielkość dopływu wód do wyrobiska lub jego poszczególnych poziomów eksploatacyjnych,

l) jakość odpompowywanej wody z wyrobiska,

ł) sposób odwadniania i odprowadzania odpompowywanej wody z wyrobiska,

5) Określenie próbek geologicznych podlegających przekazaniu właściwemu

organowi administracji geologicznej, wraz ze wskazaniem sposobu i terminu ich przekazania,

6) Określenie harmonogramu projektowanych prac geologicznych, w tym terminów rozpoczęcia i zakończenia tych prac.

3. Część graficzna projektu zawiera:

1) mapę topograficzną w skali co najmniej 1 : 100 000 z zaznaczeniem terenu projektowanych prac geologicznych i usytuowania ich w stosunku do miejscowości będącej siedzibą gminy lub punktów geodezyjnych, a w zależności od celu prac – mapę geologiczną, hydrogeologiczną, geologiczno-inżynierską, geofizyczną oraz przekrój geologiczny, jeżeli takie dokumenty zostały już sporządzone,

2) wskazanie lokalizacji obszaru i miejsc projektowanych prac geologicznych oraz wyrobisk na mapie sytuacyjno-wysokościowej i geologicznej w odpowiednio dobranej skali, nie mniejszej niż 1 : 50 000, oraz na przekrojach koncepcyjnych.

4. Na mapie sytuacyjno-wysokościowej, o której mowa w ust. 3 pkt. 2, zaznacza się przebieg linii energetycznych, telekomunikacyjnych, gazociągów i innych obiektów, ograniczających wykonywanie prac geologicznych.

5. Przy sporządzaniu map dla projektów stosuje się ogólnie przyjęte dla map normy, oznaczenia i symbole.


Załącznik 3 Spis treści powykonawczej dokumentacji geologicznej w celu wykorzystania ciepła Ziemi (wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych)

Dokumentacja sporządzana w przypadku wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi obejmuje:

1) część tekstową składającą się z:

a) strony tytułowej,

b) karty informacyjnej,

c) opisu zadania geologicznego, w tym określenia celu, terminu rozpoczęcia i zakończenia prac,

d) syntetycznego omówienia budowy geologicznej i warunków hydrogeologicznych terenu badań,

e) opisu profilu geologicznego wraz z charakterystyką przewiercanych warstw wodonośnych i temperatury na dnie otworu wiertniczego,

f) opisu sposobu izolacji przewierconych poziomów wodonośnych,

g) charakterystyki rozwiązań technicznych, w tym określenia ilości, głębokości i średnicy otworów wiertniczych, obliczonej mocy instalacji w kW,

h) wyników wykonanych prób ciśnieniowych układu,

i) opisu stanu zagospodarowania powierzchni terenu,

j) oceny wpływu instalacji na ujęcia wód podziemnych,

k) opisu zagrożeń na etapie użytkowania instalacji oraz w przypadku awarii,

l) określenia sposobu kontroli pracy systemu;

2) część graficzną składającą się z:

a) mapy przeglądowej w skali nie mniejszej niż 1:50 000 z lokalizacją wykonanych prac,

b) planu sytuacyjno-wysokościowego w skali 1:500 lub 1:1000 z lokalizacją wierceń,

c) profilu geologicznego reprezentatywnego otworu lub grupy otworów wiertniczych.

2. Wzór karty informacyjnej wykonywania prac geologicznych w celu wykorzystania ciepła Ziemi, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b, jest określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia.