Maszyny do głębokiego odspajania gruntu (koparki)

KOPARKI  

Koparki są to maszyny służące do odspajania (oddzielania) urobku od calizny gruntu i usuwania go na środki transportowe lub na odwał. 

Urobek stanowi skała zwietrzała lub twarda. Skały zwietrzałe, zwane pospolicie ziemią, są odspajane za pomocą narzędzi tnących umieszczonych na naczyniach kopiących. Skały twarde muszą być przed tym rozluźnione i to najczęściej przez odstrzał. Koparka może również nabierać materiał usypany na hałdach i przenosić go na różne środki transportowe. Spełnia ona wówczas rolę urządzenia przeładunkowego lub ładowarki.

Koparka jednonaczyniowa, zwana również koparką łyżkową, składa się z następujących podstawowych zespołów:

– podwozia, najczęściej gąsienicowego lub na kołach ogumionych, pozwalającego na przesuwanie się w terenie

– nadwozia obrotowego, na którym umieszczone są mechanizmy napędowe i sterujące oraz kabina operatora

– osprzętu roboczego obejmującego wysięgnik i naczynie kopiące z odpowiednim uchwytem

Koparka mechaniczna – wyposażona jest z reguły w 5 mechanizmów:

– mechanizm jazdy napędzający gąsienicę lub koła jezdne

– mechanizm obrotu

– mechanizm przyciągania łyżki za pomocą lin, które nawijają się na bęben umieszczony w kabinie

– mechanizm naporu – przy osprzęcie przedsiębiernym (tj. mechanizm wysuwania łyżki za pomocą przekładni linowych lub łańcuchowych)

– mechanizm zmiany wysięgu

Koparki hydrauliczne 

Wyposażone są w podobne do koparek mechanicznych naczynia kopiące podsiębierne i przedsiębierne oraz ładowarkowe, natomiast zamiast mechanizmów takich jak przekładnie zębate, łańcuchowe, sprzęgła i bębny są one wyposażone w siłowniki i silniki hydrauliczne.

Koparki jednonaczyniowe dzielimy według różnych cech konstrukcyjnych, mających wpływ na eksploatację maszyny. Dzielimy je ze względu na:

Pojemności łyżki:

a) koparki małe – o nominalnej pojemności łyżki od 0,16 do 1,6m3, stosowane w budownictwie,

b) koparki średniej wielkości – o nominalnej pojemności łyżki od 2 do 5m3, stosowane w robotach inżynieryjnych i w kopalnictwie odkrywkowym

c) koparki wielkie – o pojemności łyżki od 5 do 10m3, stosowane w kopalnictwie odkrywkowym oraz przy wielkich robotach hydrotechnicznych.

Osprzęt roboczy, w jaki jest koparka zaopatrzona:

a) koparki małe – mają z reguły wymienny osprzęt i stąd nazywamy je koparkami uniwersalnymi lub wielozadaniowymi. 

b) koparki średnie i wielkie – zaopatrzone w jeden określony osprzęt, np.

– przedsiębierny,

– podsiębierny,

– zgarniakowy,

– chwytakowy,

– dźwigowy,

– ładowarkowy,

– strugowy i kafarowy.

Koparka przedsiębierna – wykorzystywana jest do prowadzenia prac w wykopie, a więc do wykonywania wykopów o dużych objętościach. Może odspajać i ładować grunt kategorii od I do IV. Najczęściej korzysta się z koparek wyposażonych w łyżkę o pojemności 0,25 m3, 0,5 m3, 0,6 m3, 1,2 m3. Spotyka się też koparki o pojemności łyżki 2,5 m3, 5,0 m3 i większe.

Koparka podsiębierna – pracuje stojąc na poziomie terenu, na górnej krawędzi wykopu. Wykorzystywana jest do wykonywania wykopów kubaturowych – pod budynki i inne budowle oraz do wykonywania wykopów liniowych – rowów do układania instalacji. Stosuje się ją także ze względu na małą powierzchnię działki lub gdy wprowadzenie koparki na dno wykopu jest z różnych względów niemożliwe.

Koparka chwytakowa – służy do wydobywania gruntów z wody i terenów nawodnionych, grząskich gruntów bagiennych i torfów, a także do wykonywania wykopów o niewielkich objętościach w gruntach sypkich. Wyposażona jest w samoczynnie otwierający się i zamykający chwytak zawieszony na linach, który pod własnym ciężarem zagłębia

się w grunt. Pojemność chwytaka nie przekracza 1,0 m3, a zasięg wysięgnika 20,0 m.

Koparka zbierakowa może być stosowana do wykonywania wszystkich rodzajów wykopów na dużych i małych przestrzeniach, a także wykopów wąskich przeznaczonych do układania instalacji w gruntach łatwych do odspajania, I i II kategorii. Wyposażona jest w zbierak wleczony na linie, odspajający grunt pod działaniem ciężaru własnego i siły naciągu liny. Pojemność zbieraka może wynosić do 2,0 m3, a zasięg ramienia koparki do 20,0 m.

Koparka wieloczerpakowa stosowana jest do robót wydobywczych, takich jak wybieranie piasku z dna rzeki lub wybieranie żwiru. Ustawiana jest w pobliżu górnej krawędzi wykopu, a na zboczu wykopu pracuje jej ruchoma rama z przymocowanymi do łańcucha czerpakami, nabierającymi urobek z dna wykopu.

Rodzaj podwozia bądź też sposób przesuwania się w czasie pracy.

a) na podwoziu gąsienicowym, 

b) na podwoziu kołowym

c) kroczące

d) umieszczone na innym środku transportu, (np. na samochodzie, ciągniku, wagonie kolejowym czy na pontonie)

e) umieszczone na dwukołowej przyczepie bez własnego napędu jazdy i ciągnione przez ciągnik

Źródło napędu, którym może być:

-silnik spalinowy

-silnik elektryczny, (przy czym może to być napęd jedno- lub wielosilnikowy). 

-napęd spalinowo-elektryczny, w którym źródłem napędu jest silnik spalinowy napędzający generator elektryczny.

Rodzaj przeniesienia napędu, który może być:

-mechaniczny

-hydrauliczny, (może być stosowany tylko do poszczególnych ruchów samego osprzętu, przy zachowaniu mechanicznego przeniesienia napędu do pozostałych mechanizmów, tj. jazdy i obrotu).

Sterowanie:

-mechaniczne

-hydrauliczne

-pneumatyczne

-elektryczne

PRZYKŁADY:

Koparki z osprzętem linowym

– koparka KM-251

– koparka KM-602

– koparka KU-1207

– koparka KU-1208

Koparki z osprzętem hydraulicznym

– koparka K-406

– koparka K-407

– koparka K-408

– koparka K-606

Fot. Koparka krocząca

Fot. Koparko-ładowarka.